Een wadi in de tuin aanleggen

Door klimaatverandering wordt het natter en droger. De afgelopen jaren zien we dat onze seizoenen opgedeeld worden in twee periodes. Enerzijds krijgen we steeds vaker te maken met langdurige droogteperiodes. Anderzijds neemt het aantal hoosbuien (en de intensiteit ervan) toe. Ons rioolstelsel is hier niet op berekend. Het gevolg hiervan is dat er wateroverlast ontstaat. Bijvoorbeeld in de vorm van verstopte rioleringen, overstromende straten en ondergelopen huizen. 

Water is een belangrijk thema als het gaat om groen. Het is tenslotte een bron van leven waar we zuinig op moeten zijn. Door slim om te gaan met water, kunnen we het positief inzetten voor de natuur en onszelf. Een effectieve manier om wateroverlast te beperken, is het aanleggen van een wadi. Dit is een innovatieve oplossing als het gaat om watermanagement. Maar wat is een wadi? En hoe kan ik zo’n wadi aanleggen? Je leest het in dit artikel.

Wat is een wadi?

Wadi, ook bekend als ‘waterafvoer door infiltratie’, is een Arabisch woord dat in het Nederlands kan worden vertaald naar Water, Afvoer, Drainage en Infiltratie. Een wadi bergt en zuivert regenwater. Je kunt het zien als een verlaagd deel in de tuin waar het water wordt opgevangen en op natuurlijke wijze de bodem kan inzakken. Koppel de regenpijp van het riool af en laat in plaats daarvan het hemelwater wegstromen in de wadi. Let wel op dat het regenwater van de woning wordt weggeleid, om vochtproblemen in de woning te voorkomen. 

Vaak bestaat de ondergrond van een wadi uit een infrastructuur dat ervoor zorgt dat het water wordt afgevoerd en opgeslagen.

Deze wadi is op subtiele wijze aangelegd als speelelement in een nieuwbouwwijk in Putten. Credits: Nanda Sluijsmans

Een wadi bestaat meestal uit een filterlaag, berging, aggregaat, drainbuis en slokop. Wil je meer weten over de werking van een wadi? Dan verwijzen we je graag door naar de YouTubevideo van gemeente Enschede. Zij hebben in samenwerking met onderzoeker Matthijs Mondria en andere professionals een heldere uitleganimatie gemaakt.

Een wadi is niks anders dan een lagergelegen groenvoorziening dat wateroverlast voorkomt. Regenwater dat op de straat terechtkomt, stroomt naar zo’n wadi en zakt vervolgens rustig in de grond. Bij hevige regenbuien loopt de wadi vol, waarna het meeste water infiltreert naar de ondergrond. 

Het belang van regenwater bufferen

Bij hevige regenval is de grond niet in staat om dit te absorberen. Zeker niet in een verharde tuin. Het gevolg is dat ons kostbare regenwater niet in de aarde terechtkomt, maar rechtstreeks in het riool. De mogelijke gevolgen hiervan zijn dat het riool verstopt komt te raken en ons water vervuild raakt. 

Is mijn tuin geschikt voor het aanleggen van een wadi?

In principe kun je een wadi overal aanleggen. In heel Nederland komen er meer dan 1000 wadi’s voor. Ze zijn in alle wijktypes terug te vinden, echter zien we ze het meest in wijksvernieuwingsbuurten en villawijken. Dit zijn in het algemeen relatief groene wijken. Hierdoor is de stap om een wadi aan te leggen vaak laagdrempelig. Heb je een verharde tuin, dan kost het simpelweg meer tijd en energie om deze omslag te maken. Toch betekent het nog niet dat het onmogelijk is om een wadi te realiseren. Ook in je stadstuin of op bedrijventerreinen zijn de mogelijkheden eindeloos. 

Collectieve binnenplaats met wadi en oplaadpunten (Veemarkt, Utrecht). Credits: Nanda Sluijsmans

Een wadi in de tuin aanleggen: hoe pak je dat aan?

Steeds meer particulieren leggen een wadi aan in hun tuin. Een belangrijke drijfveer is dat men steeds vaker zelf het regenwater moeten verwerken. Wat we in de praktijk veel zien, is dat particulieren hun volle regenton leeg laten lopen in een wadi of vijver. Dat is erg efficiënt, want het overtollige water kan vervolgens in de grond infiltreren. In vier stappen kun je een wadi aanleggen in de tuin.

Stap 1: Het bepalen van een geschikte locatie

Zoek een plekje op waar overtollig regenwater naar toestroomt. Kies bij voorkeur een lager gelegen deel van je tuin uit. Het is belangrijk dat het water effectief wordt afgevoerd. Het aanleggen van een afvoerkanaal vanaf de regenpijp kan jou hierbij helpen.

Stap 2: Een stukje tuin afgraven

Tijd om de wadi te graven. Graaf een ondiepe kuil van ongeveer 20-50 centimeter. Belangrijk is dat de bodem van de wadi licht afloopt, zodat het regenwater naar de diepste laag toe kan stromen.

Stap 3: De bodem van de wadi bewerken 

Het is nu tijd om te achterhalen op welke grond je tuiniert. Een zandbodem is het meest geschikt. Niet iedereen heeft dit, maar geen zorgen: ook andere, zwaardere bodems voldoen. Heb je te maken met een leem- of kleibodem, dan is het wel noodzakelijk om een onderlaag aan te brengen met bedekkende materialen zoals grind, klei- of lavakorrels. Deze bedekkers hebben een remmende werking op het infiltreringsproces van water. Een goed doorlatende bodem is hierbij van groot belang. Je kunt de grond zelf eventueel verbeteren met aarde, compost en mulchmaterialen. Laatstgenoemde kun je geheel zelf maken. In het artikel ‘Doe het zelf: mulch maken van herfstbladeren’, lees je hoe dit kunt doen.

Stap 4: Verrijk je wadi met planten

Maak van je wadi een natuurlijke habitat voor waterminnende planten en dieren. Draag bij aan de lokale biodiversiteit door je wadi te verrijken met geschikte bomen, heesters en vaste planten. Zet heesters in om de wadiranden op te fleuren en gebruik vaste planten die op de bodem van de wadi kunnen bivakkeren. 

Een kleine wadi in de tuin met vaste planten. Credits: Center for Neighbourhood Technology

Stap 5: Onderhoudswerkzaamheden

Een wadi heeft weinig onderhoud nodig om goed te werken. Verwijder woekerende onkruiden en zorg ervoor dat de beplantingen niet te dicht tegen elkaar aan groeien. Bij langdurige droogte in de zomer is het wenselijk om zowel de wadi als de beplanting te bewateren, om uitdroging te voorkomen.

Welke planten zijn geschikt voor wadi’s?

In Nederland zien we veel graswadi’s. Dit is wat ons betreft een gemiste kans, want wadi’s kunnen een stuk natuurvriendelijker worden ingericht met behulp van geschikte beplanting. Er zijn diverse planten, kruiden en bloemenmengsels die gebruikt kunnen worden om je wadi op te vrolijken. Beplantingen zorgen voor een betere doorworteling van de bodem, een hogere bodemactiviteit én biodiversiteit. Een voorbeeld van geschikte beplanting voor wadi’s is de grote lisdodde. Dit is een waterzuiveraar die groeit langs waterkanten. Ook prairieplanten zoals zonnehoed, ijzerhard en dropplant dragen hun steentje bij. Naast vaste planten kunnen ook heesters en bomen ingezet worden. Enkele voorbeelden zijn: Californische esdoorn, zwarte berk, duindoorn en kardinaalsmuts. Met beplantingen als deze creëer je een kleurrijk paradijs voor veel nuttige insecten. Een laatste tip die we met je willen meegegeven, is om uitsluitend planten te gebruiken die bestand zijn tegen zeer droge als zeer natte omstandigheden.